Λειτουργικά Συστήματα: Εργαστήριο 1

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1

Η γραμμή εντολών του DOS (1)

• Γραμμή εντολών του MS-DOS:

oΤο τυπικό κέλυφος γραμμής εντολών του MS-DOS έχει διατηρηθεί και στα σύγχρονα Windows, ως εναλλακτικό του κανονικού GUI.

oΣτα Windows XP είναι προσπελάσιμο μέσω του εκτελέσιμου αρχείου «cmd.exe», στον κατάλογο «\Windows\system32\». Λέγεται επίσης και τερματικό ή κονσόλα.

oΟ χρήστης πληκτρολογεί διαδοχικές εντολές – από μία λίστα γνωστών, αποδεκτών εντολών κελύφους – οι οποίες εκτελούνται μία-μία, με τη σειρά. Κάθε εντολή ενεργοποιείται πατώντας το πλήκτρο Enter, υπό την προϋπόθεση ότι έχει γραφεί ορθά. Το κέλυφος είναι υπεύθυνο για τη διερμηνεία των εντολών, ενώ αν μία εντολή είναι λανθασμένη ή δεν υπάρχει, προβάλλεται απλώς κατάλληλο μήνυμα.

oΗ διερμηνεία των εντολών από το κέλυφος είναι συνυφασμένη με την πλοήγηση στο σύστημα αρχείων των δίσκων του υπολογιστή. Οι εντολές πληκτρολογούνται πάντα ενώ το κέλυφος βρίσκεται στο «εσωτερικό» κάποιου καταλόγου του συστήματος αρχείων, ακόμα και αν δεν πρόκειται για εντολές σχετιζόμενες με χειρισμό αρχείων.

oΔεν υπάρχει καμία διάκριση πεζών / κεφαλαίων αλφαβητικών χαρακτήρων: π.χ. το όνομα αρχείου «a.txt» είναι ίδιο με το «Α.Txt».

oΠαράδειγμα:

·Ο χρήστης βλέπει μία μαύρη οθόνη η οποία πάνω αριστερά γράφει «C:\Windows\». Αμέσως στα δεξιά αναβοσβήνει μία παύλα (λέγεται prompt, ή «σήμα αναμονής»), η οποία υποδηλώνει πως ο χρήστης μπορεί εκεί να γράψει κάποια προς εκτέλεση εντολή. Τρέχων κατάλογος είναι ο «C:\Windows\» και, αν γραφεί εντολή προβολής αρχείων τερματιζόμενη με Enter, θα εμφανιστούν στην οθόνη τα περιεχόμενα του εν λόγω καταλόγου.

·Ο χρήστης μπορεί να δώσει μία ποικιλία εντολών του κελύφους, ή να εκτελέσει κάποιο πρόγραμμα γράφοντας απλώς το όνομα του εκτελέσιμου αρχείου του και πατώντας Enter (υπό την προϋπόθεση ότι το εκτελέσιμο είναι τοποθετημένο στον τρέχοντα κατάλογο). Αν η εντολή ή το πρόγραμμα έχουν κάποια έξοδο στην οθόνη, αυτή προβάλλεται και – μετά τον τερματισμό της εντολής / προγράμματος – εμφανίζονται ξανά το όνομα του τρέχοντος καταλόγου και δίπλα το prompt. Το κέλυφος είναι εκ νέου διαθέσιμο για την εκτέλεση της επόμενης εντολής / προγράμματος.

·Τα περιεχόμενα της οθόνης μπορούν να εκκαθαριστούν, ώστε να παραμείνουν μόνο το μαύρο υπόβαθρο και το σήμα αναμονής στο επάνω αριστερά τμήμα του τερματικού, αν ο χρήστης γράψει την κατάλληλη εντολή "cls" και πατήσει Enter.

• Ιεραρχικό σύστημα αρχείων:

oΤο κλασικό MS-DOS, στις τελευταίες εκδόσεις του, υποστήριζε μόνο τα συστήματα αρχείων FAT-16 και FAT-32. Το κέλυφος του DOS στα σύγχρονα Windows υποστηρίζει και συστήματα αρχείων τύπου NTFS (η προεπιλογή για Windows της κατηγορίας των «NT», π.χ. τα Windows 2000, XP, 2003 Server, Vista, 7).

oΣε κάθε περίπτωση πρόκειται για ιεραρχικά συστήματα αρχείων με κοινά χαρακτηριστικά:

·Κάθε αρχείο χαρακτηρίζεται από ένα αλφαριθμητικό όνομα και μία επέκταση ή κατάληξη στο τέλος του ονόματος. Συνήθως η επέκταση έχει τη μορφή «.???», όπου τα σύμβολα ? υποδηλώνουν έναν οποιονδήποτε χαρακτήρα το καθένα. Οι επεκτάσεις επομένως έχουν κατά κανόνα μήκος τριών χαρακτήρων και υποδηλώνουν, κατά σύμβαση, τον τύπο του αρχείου.

·Π.χ.

oΤα εκτελέσιμα δυαδικά αρχεία συνήθως έχουν επέκταση «.exe» ή «.com»

oΤα ασυμπίεστα αρχεία εικόνας «.bmp»

oΤα συμπιεσμένα αρχεία εικόνας «.jpg» ή «.gif»

oΤα αρχεία κειμένου «.txt»

oΤα αρχεία εμπλουτισμένου κειμένου «.rtf»

oΟι απλές ιστοσελίδες «.htm»

oΤα αρχεία βίντεο «.avi», «.mpg», «.mvk», «.mpeg», «.mp4» κλπ.

oΕπίσης κάθε εφαρμογή η οποία καθορίζει τον δικό της τύπο αρχείων, συνήθως καθορίζει και μία δική της αντίστοιχη επέκταση. Π.χ. τα αρχεία του Microsoft Word έχουν επέκταση «.doc» ή «.docx» κλπ.

·Κάθε αρχείο ενός δίσκου τοποθετείται αναγκαστικά μέσα σε κάποιον κατάλογο. Οι κατάλογοι μπορούν να περιέχουν υποκαταλόγους, με τα δικά τους αρχεία και υποκαταλόγους ο καθένας. Από πολλές απόψεις βέβαια, ένας κατάλογος δεν είναι παρά ένα αρχείο ειδικού τύπου.

·Το σύνολο των καταλόγων επομένως δομείται σε μία δενδρική δομή, η ρίζα της οποίας υπάρχει πάντα – ακόμα και σε κενά συστήματα αρχείων –, λέγεται ριζικός κατάλογος και συμβολίζεται ως «\». Άρα υπάρχουν κατάλογοι ίδιου επιπέδου (π.χ. όσοι είναι άμεσοι υποκατάλογοι της ρίζας) και κατάλογοι διαφορετικών επιπέδων (π.χ. ένας υποκατάλογος σε σχέση με τον κατάλογο όπου περιέχεται). Προφανώς, η ρίζα είναι πάντα διαφορετικού επιπέδου από όλους, αφού δεν περιέχεται πουθενά και περιέχει όλους τους καταλόγους πρώτου επιπέδου.

·Κάθε δίσκος ονομάζεται με ένα γράμμα του λατινικού αλφαβήτου. Π.χ. ο κύριος σκληρός δίσκος, όπου είναι εγκατεστημένο το λειτουργικό σύστημα, είναι ο «C:», ενώ η δισκέτα λέγεται «A:». Δευτερεύοντες δίσκοι, USB φλασάκια ή οπτικοί οδηγοί (π.χ. DVD-ROM) ονομάζονται με τα επόμενα γράμματα, ξεκινώντας από το «D:».

·Κάθε αρχείο για να περιγραφεί πλήρως πρέπει να γραφεί όχι μόνο με το όνομά του, αλλά και με το σύνολο των καταλόγων και υποκαταλόγων μες στους οποίους διαδοχικά περιέχεται (διαχωρισμένων μεταξύ τους με το σύμβολο «\»), ξεκινώντας από τη ρίζα. Πριν κι από τη ρίζα πρέπει να τοποθετηθεί το όνομα του δίσκου. Έτσι το πλήρες όνομα του εκτελέσιμου αρχείου «cmd.exe» είναι «C:\Windows\system32\cmd.exe». Το τμήμα «C:\Windows\system32\» του πλήρους ονόματος στο παράδειγμα αυτό, λέγεται μονοπάτι ή διαδρομή του αρχείου.

• Σύνταξη εντολών:

oΟι εντολές της γραμμής εντολών συνήθως συντάσσονται με τον εξής τρόπο:

·“Όνομα_εντολής” όρισμα_1 όρισμα_2 … όρισμα_n /παράμετρος_1 /παράμετρος_2 … /παράμετρος_n

·Συνήθως το όνομα και τα ορίσματα είναι υποχρεωτικά, ενώ οι παράμετροι (ή διακόπτες) είναι προαιρετικές. Οι παράμετροι τροποποιούν την προεπιλεγμένη συμπεριφορά της εντολής κατά έναν συγκεκριμένο τρόπο. Στις περισσότερες περιπτώσεις μία παράμετρος είναι μόνο ένας αλφαβητικός χαρακτήρας. Ο χρήστης μπορεί να δώσει μηδέν, μία ή περισσότερες παραμέτρους κατά βούληση, συνδυάζοντάς τες με ποικίλους τρόπους.

·Υπάρχουν εντολές οι οποίες δεν δέχονται ποτέ παραμέτρους, καθώς και εντολές οι οποίες δεν δέχονται ποτέ ορίσματα ή κάποια από τα ορίσματά τους είναι προαιρετικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, για διαφορετικό πλήθος ορισμάτων η εντολή μπορεί να συμπεριφέρεται ελαφρώς διαφορετικά.

oΤο κέλυφος παρέχει βοήθεια για κάθε εντολή αν του ζητηθεί, τυπώνοντάς την στην οθόνη. Η βοήθεια αυτή είναι μία σύντομη επεξήγηση της λειτουργικότητας, της σύνταξης, των ορισμάτων και των παραμέτρων της εντολής. Τα προαιρετικά ορίσματα και οι προαιρετικές παράμετροι τυπώνονται έγκλειστα σε αγκύλες (τα σύμβολα «[» και «]»).

·Βασικός τρόπος λήψης αυτής της βοήθειας είναι η εντολή “help”, η οποία συντάσσεται ως εξής: “help όνομα_εντολής”. Εναλλακτικός, πιο σύντομος τρόπος για να πετύχουμε το ίδιο αποτέλεσμα είναι ο εξής: “όνομα_εντολής /?”.

·Η εντολή “help” χωρίς κανένα όρισμα προβάλλει στην οθόνη μία λίστα με όλες τις εντολές του κελύφους.

·Η “help” μπορεί φυσικά να δείξει βοήθεια και… για τον εαυτό της: “help help” ή “help /?”.

• Χειρισμός αρχείων (Μέρος 1^ο):

oΚάθε αρχείο μπορεί να έχει μηδέν, ένα ή περισσότερα από τέσσερα δυνατά χαρακτηριστικά που παρέχει το σύστημα αρχείων:

·«Μόνο για ανάγνωση»: Το αρχείο δεν είναι δυνατόν να τροποποιηθεί.

·«Προς φύλαξη»: Το αρχείο είναι σημασμένο έτσι, ώστε να φαίνεται πως δεν πρέπει να διαγραφεί.

·«Κρυφό»: Το αρχείο δεν εμφανίζεται χωρίς ειδικό χειρισμό.

·«Συστήματος»: Το αρχείο είναι σημασμένο έτσι, ώστε να φαίνεται πως περιέχει δεδομένα / κώδικα του ΛΣ.

oΤα εν λόγω χαρακτηριστικά οι χρήστες μπορούν κατά κανόνα να τα προσθαφαιρούν κατά βούληση σε οποιοδήποτε αρχείο στο οποίο έχουν πρόσβαση. Οι εντολές κελύφους που σχετίζονται με χειρισμό αρχείων, ορισμένες φορές συμπεριφέρονται διαφορετικά σε αρχεία με κάποιο από αυτά τα χαρακτηριστικά.

oΕπειδή σε παλιές εκδόσεις του DOS και των Windows δεν επιτρέπονταν μεγάλα ονόματα αρχείων (άνω των οκτώ χαρακτήρων συν μία επέκταση τριών χαρακτήρων), ούτε επιτρέπονταν στα ονόματα λευκοί χαρακτήρες όπως το κενό (το « »), σε ορισμένες περιπτώσεις αν ένα όνομα αρχείου ή καταλόγου παραβιάζει αυτούς τους περιορισμούς μπορεί να δημιουργείται πρόβλημα σε κάποια προσπάθεια του χρήστη για χειρισμό του αρχείου (π.χ. μία εντολή να μην αντιλαμβάνεται σωστά το όνομα, αν της δίνεται ως όρισμα). Σε αυτήν την περίπτωση το όνομα πρέπει να γραφεί ως εξής:

·Διατηρούνται οι πρώτοι έξι χαρακτήρες του ονόματος.

·Στη συνέχεια προσαρτώνται οι δύο χαρακτήρες «~1».

·Αν υπάρχει επέκταση / κατάληξη, γράφεται κανονικά.

·Π.χ. το όνομα καταλόγου «Program Files» γίνεται «Progra~1», ενώ το όνομα αρχείου «platform internat.com» γίνεται «platfo~1.com»

oΗ σπουδαιότερη ίσως εντολή είναι η “dir”. Χωρίς ορίσματα και παραμέτρους, απλώς τυπώνει μία λίστα με τα ονόματα των αρχείων και των υποκαταλόγων του τρέχοντος καταλόγου, καθώς και ορισμένες επιπρόσθετες πληροφορίες γι' αυτά (π.χ. το μέγεθος κάθε αρχείου σε byte).

·Μπορεί ως όρισμα να δοθεί το μονοπάτι ενός καταλόγου, οπότε τυπώνει τα δικά του περιεχόμενα αντί για αυτά του τρέχοντος.

·Με τις παραμέτρους τύπου /Αx τυπώνονται διαφορετικά πράγματα σε σχέση με την προεπιλεγμένη συμπεριφορά της “dir”:

§Η εντολή “dir /AD” τυπώνει μόνο τους υποκαταλόγους του τρέχοντος καταλόγου και όχι τα αρχεία του.

§Η εντολή “dir /AΗ” τυπώνει μόνο αρχεία του τρέχοντος καταλόγου με ενεργοποιημένο τον χαρακτηρισμό «κρυφό».

§Η εντολή “dir /AS” τυπώνει μόνο αρχεία του τρέχοντος καταλόγου με ενεργοποιημένο τον χαρακτηρισμό «συστήματος».

§Η εντολή “dir /AR” τυπώνει μόνο αρχεία του τρέχοντος καταλόγου με ενεργοποιημένο τον χαρακτηρισμό «μόνο για ανάγνωση».

§Η εντολή “dir /AA” τυπώνει μόνο αρχεία του τρέχοντος καταλόγου με ενεργοποιημένο τον χαρακτηρισμό «προς φύλαξη».

·Η εντολή “dir /P” παγώνει την τύπωση των περιεχομένων του καταλόγου μόλις γεμίσει η οθόνη. Ο χρήστης πρέπει να πατήσει κάποιο πλήκτρο για να τυπωθεί η υπόλοιπη έξοδος της εντολής («εκτύπωση ανά οθόνη»).

·Η εντολή “dir /S” εμφανίζει τα περιεχόμενα αρχεία όχι μόνο του τρέχοντος καταλόγου, αλλά και των υποκαταλόγων του. Τα αρχεία τυπώνονται ομαδοποιημένα, αναλόγως με τον υποκατάλογο όπου βρίσκονται.

·Η εντολή “dir /B” τυπώνει απλώς μία λίστα με τα ονόματα των περιεχόμενων αρχείων και όχι επιπρόσθετες πληροφορίες γι' αυτά. Αν ταυτοχρόνως είναι ενεργός και ο διακόπτης «/S», προκειμένου να μην υπάρχει σύγχυση, στην εν λόγω λίστα αναγράφονται τα πλήρη μονοπάτια των αρχείων και όχι μόνο τα ονόματά τους.

·Πάντα, όποιος και αν είναι ο τρέχων κατάλογος, με την εντολή “dir” τυπώνονται στην οθόνη τουλάχιστον δύο εικονικά αρχεία, τα οποία δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα: το «.» και το «..». Το πρώτο υποδηλώνει τον τρέχοντα κατάλογο, ενώ το δεύτερο υποδηλώνει τον «γονικό» του (αυτόν του οποίου ο τρέχων συνιστά υποκατάλογο).

• Χειρισμός αρχείων (Μέρος 2^ο):

oΕξίσου σημαντική είναι η εντολή “cd όρισμα_1” με την οποία αλλάζουμε τον τρέχοντα κατάλογο – το κέλυφος «μεταβαίνει» στον όρισμα_1:

·Αν το όρισμα_1 είναι απλώς ένα όνομα καταλόγου, τότε θα πρέπει να αποτελεί άμεσο υποκατάλογο του τρέχοντος, διαφορετικά η εντολή αποτυγχάνει.

·Αν το όρισμα_1 είναι το πλήρες μονοπάτι ενός καταλόγου, τότε ο περιορισμός αυτός δεν ισχύει.

·Αν το όρισμα_1 είναι το ειδικό αρχείο «.», τότε η εντολή δεν έχει κανένα αποτέλεσμα.

·Αν το όρισμα_1 είναι το ειδικό αρχείο «..», τότε το κέλυφος μεταβαίνει στον γονικό κατάλογο του τρέχοντος.

oΜε την εντολή “copy όρισμα_1 όρισμα_2” αντιγράφουμε το αρχείο με όνομα όρισμα_1 («προέλευση») στον κατάλογο / αρχείο με όνομα όρισμα_2 («προορισμός»).

·Προφανώς, αν κάποιο από τα ορίσματα δεν βρίσκεται στον τρέχοντα κατάλογο, θα πρέπει να γράψουμε το πλήρες μονοπάτι του.

·Αν το δεύτερο όρισμα παραλειφθεί, τότε υπονοείται ο τρέχων κατάλογος στη θέση του.

·Αν το δεύτερο όρισμα είναι αρχείο και όχι κατάλογος, τότε τα περιεχόμενα της προέλευσης αντικαθιστούν τα περιεχόμενα του προορισμού (ή ο προορισμός δημιουργείται ως αντίγραφο της προέλευσης, αν δεν υπήρχε προηγουμένως αρχείο με αυτό το όνομα).

·Είναι δυνατόν να υπάρχουν περισσότερα από ένα αρχεία προέλευσης (διαχωρισμένα με κενό, σαν διαφορετικά ορίσματα) και ένα μόνο αρχείο προορισμού – σε αυτήν την περίπτωση τα περιεχόμενα των αρχείων προέλευσης συνενώνονται στον προορισμό.

oΜε την εντολή “del όρισμα_1 όρισμα_2 … όρισμα_n”, όπου το πλήθος των ορισμάτων είναι τουλάχιστον ένα, διαγράφονται τα αρχεία με τα αντίστοιχα ονόματα. Προφανώς, αν κάποιο από τα ορίσματα δεν βρίσκεται στον τρέχοντα κατάλογο, θα πρέπει να γράψουμε το πλήρες μονοπάτι του.

·Με την προσθήκη της παραμέτρου «/P» κατά το γράψιμο της εντολής, το κέλυφος ζητά από τον χρήστη επιβεβαίωση πριν από τη διαγραφή καθενός αρχείου.

·Με την προσθήκη της παραμέτρου «/F» κατά το γράψιμο της εντολής, το κέλυφος δεν ζητά από τον χρήστη επιβεβαίωση πριν από τη διαγραφή κάθε αρχείου που είναι σημασμένο ως «μόνο για ανάγνωση».

·Με την προσθήκη της παραμέτρου «/S» κατά το γράψιμο της εντολής, διαγράφονται αρχεία με κατάλληλο όνομα όχι μόνο από τον τρέχοντα κατάλογο (ή από τον κατάλογο που καθορίζεται στο όρισμα, αν πρόκειται για μονοπάτι), αλλά και από τους υποκαταλόγους του τρέχοντος, και από τους δικούς τους υποκαταλόγους, και ούτω καθεξής.

oΗ εντολή “mkdir όρισμα_1” ή “md όρισμα_1” δημιουργεί έναν καινούργιο κατάλογο με όνομα καθοριζόμενο από το όρισμα. Αν το τελευταίο δεν είναι μονοπάτι, τότε ο νέος κατάλογος δημιουργείται μες στον τρέχοντα ως υποκατάλογός του, διαφορετικά δημιουργείται μες στο οριζόμενο μονοπάτι.

·Π.χ. αν, με τρέχοντα κατάλογο τον «C:\Program Files», δοθεί η εντολή “mkdir C:\Windows\system32\test”, ο νέος κατάλογος test θα κατασκευαστεί ως υποκατάλογος του «\Windows\system32».

oΌταν κάποιο όρισμα μίας εντολής είναι όνομα αρχείου ή καταλόγου, τότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ειδικοί χαρακτήρες «μπαλαντέρ»:

·Με τον χαρακτήρα «?» υποδηλώνεται ένας οποιοσδήποτε χαρακτήρας.

·Με τον χαρακτήρα «*» υποδηλώνεται μία αυθαίρετου μήκους αλληλουχία οποιωνδήποτε χαρακτήρων.

·Παραδείγματα:

oΗ εντολή “dir wild?at.str” θα τυπώσει στην οθόνη όλα τα αρχεία του τρέχοντος καταλόγου με όνομα της μορφής «wild?at.str», όπου στη θέση του μπαλαντέρ μπορεί να μπει οποιοσδήποτε χαρακτήρας.

oΗ εντολή “copy *.ba? ..” θα αντιγράψει όλα τα αρχεία του τρέχοντος καταλόγου με επέκταση που αρχίζει από «ba» και ακολουθείται από έναν οποιονδήποτε χαρακτήρα, στον γονικό κατάλογο του τρέχοντος.

oΗ εντολή “del *.*” θα διαγράψει όλα τα αρχεία του τρέχοντος καταλόγου.

• Χειρισμός αρχείων (Μέρος 3^ο):

oΜε την εντολή "copy προέλευση προορισμός" είναι δυνατή μόνο η αντιγραφή αρχείων από την προέλευση στον προορισμό. Προκειμένου να αντιγράψουμε ένα πλήρες κλαδί του δένδρου των καταλόγων (δηλαδή  όχι μόνο τα αρχεία ενός καταλόγου, αλλά και τους υποκαταλόγους του, τα δικά τους αρχεία και υποκαταλόγους και ούτω καθεξής), είναι απαραίτητη η εντολή "xcopy προέλευση προορισμός /E". Αν ο προορισμός παραλειφθεί, υπονοείται ο τρέχων κατάλογος. Π.χ:

·Αν δοθεί η εντολή “xcopy C:\Windows\system32\ /Ε”, θα αντιγραφούν στον τρέχοντα κατάλογο όλα τα περιεχόμενα του «C:\Windows\system32» (συμπεριλαμβανομένων αρχείων, υποκαταλόγων, δικών τους αρχείων και υποκαταλόγων κοκ).

·Αν δοθεί η εντολή “xcopy C:\Windows\system32\*.dll /Ε”, θα αντιγραφούν στον τρέχοντα κατάλογο όλα τα αρχεία του «C:\Windows\system32» με επέκταση «.dll». Επίσης θα αντιγραφεί στον τρέχοντα κατάλογο το πλήρες υποδένδρο καταλόγων οι οποίοι ιεραρχικά βρίσκονται κάτω από τον «C:\Windows\system32», αλλά το αντίγραφο θα περιέχει μόνο τα αρχεία με επέκταση «.dll» καθενός από αυτούς τους υποκαταλόγους.

oΗ "xcopy" διαθέτει μεγάλη ποικιλία ενδιαφερόντων παραμέτρων:

·Με την προσθήκη της παραμέτρου «/K» κατά το γράψιμο της εντολής, μαζί με κάθε αρχείο αντιγράφεται αναλλοίωτο και το σύνολο των χαρακτηριστικών του (π.χ. «προς φύλαξη», «μόνο για ανάγνωση» κλπ).

·Με την προσθήκη της παραμέτρου «/A» κατά το γράψιμο της εντολής, αντιγράφονται μόνο τα αρχεία τα οποία είναι σημασμένα ως «προς φύλαξη». Αυτή η δυνατότητα μπορεί να αξιοποιηθεί από τους χρήστες για επιλεκτική αντιγραφή κατά τη λήψη εφεδρικών αντιγράφων του συστήματος αρχείων.

·Με την προσθήκη της παραμέτρου «/H» κατά το γράψιμο της εντολής, αντιγράφονται και τα αρχεία τα οποία είναι σημασμένα ως «κρυφά» ή «συστήματος».

·Με την προσθήκη της παραμέτρου «/D:μήνας-ημέρα-έτος» (π.χ. «/D:9-11-2001») κατά το γράψιμο της εντολής, αντιγράφονται μόνο τα αρχεία τα οποία έχουν τροποποιηθεί μετά τη δοθείσα ημερομηνία. Ο εν λόγω διακόπτης επίσης μπορεί να αξιοποιηθεί για επιλεκτική αντιγραφή κατά τη λήψη εφεδρικού αντιγράφου του συστήματος αρχείων, ώστε π.χ. να αντιγραφούν μόνο τα αρχεία που έχουν αλλάξει μετά την προηγούμενη λήψη εφεδρείας.

oΗ διαγραφή ενός καταλόγου μπορεί να γίνει με την εντολή "rmdir όρισμα_1” ή "rd όρισμα_1". Αν ωστόσο ο κατάλογος δεν είναι κενός πρέπει να χρησιμοποιηθεί και η παράμετρος "/S", διαφορετικά η εντολή διαγραφής αποτυγχάνει. Σε παλιές εκδόσεις του DOS έπρεπε να χρησιμοποιηθεί η ξεχωριστή εντολή "deltree όρισμα_1" αντί για την παράμετρο "/S", αλλά στη γραμμή εντολών των Windows NT η "deltree" έχει καταργηθεί.

oΗ μετονομασία ενός αρχείου ή καταλόγου μπορεί να γίνει με την εντολή "ren όρισμα_1 όρισμα_2", όπου όρισμα_1 («προέλευση») είναι το υπάρχον όνομα αρχείου / καταλόγου και όρισμα_2 («προορισμός») είναι το νέο. Η προέλευση μπορεί να είναι πλήρες μονοπάτι, αν πρέπει να μετονομάσουμε κάποιο αρχείο εκτός του τρέχοντος καταλόγου, αλλά ο προορισμός είναι πάντα απλό όνομα. Με τη χρήση χαρακτήρων μπαλαντέρ είναι εφικτή η μαζική μετονομασία πολλαπλών αρχείων με μία μόνο εντολή.

oΜε την εντολή “move όρισμα_1 όρισμα_2 … όρισμα_n”, όπου το πλήθος των ορισμάτων είναι τουλάχιστον δύο (μία «προέλευση» κι ένας «προορισμός»), μετακινούνται τα αρχεία με τα αντίστοιχα ονόματα στον κατάλογο που δηλώνεται με το τελευταίο όρισμα (τον προορισμό). Προφανώς, αν κάποιο από τα ορίσματα δεν βρίσκεται στον τρέχοντα κατάλογο, θα πρέπει να γράψουμε το πλήρες μονοπάτι του. Αν η προέλευση είναι όνομα καταλόγου και όχι αρχείου,  τότε η "move" λειτουργεί ως εντολή μετονομασίας. Με τη χρήση χαρακτήρων μπαλαντέρ είναι εφικτή η μαζική ματακίνηση πολλαπλών αρχείων με μία μόνο εντολή.

·Με την προσθήκη της παραμέτρου «/Y» κατά το γράψιμο της εντολής, οποιαδήποτε προυπάρχοντα αρχεία του προορισμού έχουν κοινό όνομα με κάποιο από τα μετακινούμενα αρχεία, αντικαθιστώνται αυτομάτως (χωρίς να ερωτάται ο χρήστης).

·Π.χ. η εντολή "move *12-2008.mp3 c:\Media\Favorites\ /Y" θα αποκόψει από τον τρέχοντα κατάλογο όλα τα αρχεία τύπου «.mp3» των οποίων το όνομα λήγει με την ακολουθία χαρακτήρων «12-2008», και στη συνέχεια θα τα επικολλήσει στον κατάλογο «C:\Media\Favorites», χωρίς να ζητά επιβεβαίωση αντικατάστασης για προϋπάρχοντα αρχεία του προορισμού με κοινό όνομα.

• Αρχεία δέσμης (Batch Files):

oΤο κέλυφος μας δίνει τη δυνατότητα να αυτοματοποιήσουμε κάποιες περίπλοκες διαδικασίες, όταν αυτές απαιτούν μεγάλο πλήθος διαδοχικών εντολών για να εκτελεστούν.

oΑυτό γίνεται γράφοντας τις απαιτούμενες εντολές διαδοχικά, τη μία κάτω από την άλλη (διαχωριζόμενες με αλλαγή γραμμής) σε ένα νέο αρχείο κειμένου. Στο αρχείο αυτό μπορούμε να δώσουμε οποιοδήποτε αυθαίρετο όνομα, αναλόγως με το τι μας εξυπηρετεί, αρκεί η επέκταση / κατάληξή του να είναι “.bat”. Φυσικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοσδήποτε επεξεργαστής κειμένου για τη σύνταξη του αρχείου, ακόμα και το «Σημειωματάριο» των Windows (με εκτελέσιμο αρχείο το «notepad.exe»).

oΤο αρχείο αυτό μπορούμε να το τρέξουμε, σαν να είναι εκτελέσιμο, γράφοντας απλώς το όνομά του στη γραμμή εντολών. Έτσι, αν μία περίπλοκη διαδικασία την εκτελούμε αρκετά συχνά, μπορούμε να γράψουμε μία μόνο φορά τις απαιτούμενες εντολές και στις επόμενες περιπτώσεις να εκτελούμε απλώς το αρχείο δέσμης.

oΑπαιτείται προσοχή η πιθανή χρήση απλών ονομάτων αρχείων / καταλόγων (αντί για πλήρη μονοπάτια) στα ορίσματα εντολών τις οποίες περιέχει το αρχείο δέσμης. Σε αυτή την περίπτωση παίζει ρόλο, για την επιτυχή αναγνώριση και διεκπεραίωση των εντολών, ποιος είναι ο τρέχων κατάλογος όταν το αρχείο δέσμης εκτελεστεί.

• Ειδικοί τελεστές:

oΤο κέλυφος μας δίνει επίσης τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε ορισμένους εξειδικευμένους τελεστές για να επιτύχουμε ενδιαφέρουσες λειτουργίες: «>» (ανακατεύθυνση εξόδου), «<» (ανακατεύθυνση εισόδου), «|» (σωλήνωση):

·Με την ανακατεύθυνση εξόδου μπορούμε να δηλώσουμε πως πρόθεσή μας είναι η έξοδος μίας εντολής του κελύφους ή ενός εκτελέσιμου προγράμματος να κατευθυνθεί όχι στην οθόνη, όπως είναι η προεπιλογή, αλλά σε ένα αρχείο με όνομα καθοριζόμενο από εμάς (αν δεν υπάρχει τέτοιο αρχείο, δημιουργείται κατά την εκτέλεση της εντολής). Π.χ. η εντολή "dir > files.txt" θα καταγράψει τα περιεχόμενα του τρέχοντος καταλόγου όχι στην οθόνη, αλλά σε ένα αρχείο με όνομα «files.txt».

·Με την ανακατεύθυνση εισόδου μπορούμε να δηλώσουμε πως πρόθεσή μας είναι η είσοδος μίας εντολής του κελύφους ή ενός εκτελέσιμου προγράμματος να ληφθεί όχι από το πληκτρολόγιο, όπως είναι η προεπιλογή, αλλά από ένα αρχείο με όνομα καθοριζόμενο από εμάς (αναγκαστικά πρέπει να υπάρχει τέτοιο αρχείο, διαφορετικά η εντολή θα εκτελεστεί με κενή είσοδο). Π.χ. αν η λειτουργία ενός υποθετικού προγράμματος με εκτελέσιμο αρχείο "print.exe" είναι να αποστέλλει  για εκτύπωση την είσοδό του, τότε η εντολή "print < files.txt" θα εκτυπώσει το αρχείο «files.txt».

·Με τη σωλήνωση μπορούμε να δηλώσουμε πως πρόθεσή μας είναι η έξοδος μίας εντολής του κελύφους ή ενός εκτελέσιμου προγράμματος, να λειτουργήσει ως είσοδος για μία διαδοχική εντολή κελύφους ή εκτελέσιμο πρόγραμμα. Π.χ. προκειμένου να τυπώσουμε τα περιεχόμενα του τρέχοντος καταλόγου ανά οθόνη, αντί για "dir /P" θα μπορούσαμε να δώσουμε την ισοδύναμη εντολή "dir | more". Η "more" είναι μία εντολή του κελύφους η οποία τυπώνει την είσοδό της ανά οθόνη.

·Αντί για τον τελεστή ανακατεύθυνσης εξόδου, είναι δυνατόν να πληκτρολογηθεί ο τελεστής προσάρτησης «>>». Η μόνη διαφορά είναι πως, σε περίπτωση που το όνομα αρχείου στα δεξιά του τελεστή αντιστοιχεί σε προϋπάρχον αρχείο, τότε τα περιεχόμενα του τελευταίου δεν αντικαθιστώνται πλήρως από τη ζητούμενη έξοδο (π.χ. από τα αποτελέσματα της "dir", στο παράδειγμα "dir > files.txt"), αλλά η έξοδος αυτή προσαρτάται στο τέλος του αρχείου χωρίς τα προηγούμενα περιεχόμενά του να διαγραφούν.

·Έτσι, στο προηγούμενο παράδειγμα, αν υπήρχε ήδη ένα αρχείο με όνομα «files.txt» πριν από την εκτέλεση της εντολής, τότε με τον τελεστή προσάρτησης τα περιεχόμενά του διατηρούνται και απλώς η έξοδος της εκτέλεσης της "dir" (μία λίστα με τα αρχεία του τρέχοντος καταλόγου) γράφεται στο τέλος του, ενώ με τον τελεστή ανακατεύθυνσης εξόδου τα προϋπάρχοντα περιεχόμενα διαγράφονται τελείως και αντικαθιστώνται πλήρως από την έξοδο της "dir".

<Β>ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ OPERATING SYSTEMS DOS MS-DOS COMMAND LINE ΓΡΑΜΜΗ ΕΝΤΟΛΩΝ WINDOWS XP ΕΝΤΟΛΕΣ DOS